Vergeet de handelsoorlog, Europa moet zelf aan de bak

Met de inzet van de Nationale Garde in Washington D.C., het ontslag van het hoofd van het Bureau of Labor Statistics (zowat de belangrijkste dienst voor economische statistieken in de VS), de aanval op de centrale bank, de gesprekken met Rusland en de volgende stappen in de handelsoorlog was het geen rustige zomervakantie voor president Trump. Voor onze economie is op korte termijn vooral die handelsoorlog relevant. Het belangrijkste nieuws op dat vlak was dat de VS en de Europese Unie eind juli een ‘akkoord’ sloten over een invoerheffing van 15% voor alle Europese uitvoer naar de VS, terwijl Europa geen extra heffingen zou opleggen op Amerikaanse export naar Europa. Dit ‘akkoord’ maakt nog maar eens duidelijk dat Europa veel meer op zichzelf aangewezen is. 

Dat ‘akkoord’ zorgde in sommige hoeken voor opluchting. Een heffing van 15% is inderdaad lager dan de 20% (en op een bepaald moment zelfs 30%) waarmee eerder gedreigd werd. Maar daarbij wordt best niet vergeten dat die 15% wel ongeveer tien keer hoger is dan de invoerheffing die tot begin dit jaar van toepassing was op Europese export naar de VS. Dit blijft hoe dan ook een enorme verandering voor de wereldhandel, met vooral negatieve gevolgen. Want handelsoorlogen kennen vooral verliezers. Een eerdere analyse door het IMF van invoerheffingen in 151 landen in de periode 1963-2014 toont dat hogere invoerheffingen leiden tot lagere economische groei. Daarnaast zorgen ze voor minder productiviteit, meer werkloosheid, hogere ongelijkheid, hogere inflatie en lagere gezinsbestedingen. 

De grootste verliezer van de handelsoorlog worden de Verenigde Staten zelf. Analyses van eerdere invoerheffingen maken duidelijk dat die voor de meeste economische schade zorgen in het land dat de heffingen oplegt. Vooral de lokale consumenten en ondernemingen zullen de invoerheffingen immers moeten dragen. Analyses van Goldman Sachs geven aan dat tot nog toe 80% van de heffingen lokaal doorgerekend worden. En de grootste impact via hogere inflatie en lagere economische groei in de VS moet nog komen. Ook de groeiverwachtingen voor de industrielanden illustreren de verwachte schade voor de Amerikaanse economie. Dat blijkt onder meer uit de recente bijsturing van de verwachtingen van de OESO. Volgens een update in juli, zou de economische activiteit in de VS eind 2026 bijna 1% lager liggen dan in januari nog verwacht werd. Dat is de grootste terugval onder de belangrijke industrielanden. In de eurozone blijft de terugval beperkt tot 0,2%. In die zin is het net verstandig van Europa om de tegenheffingen zoveel mogelijk te beperken.

Europa kan wel degelijk als winnaar uit dit debacle komen, maar dan moet het eerst stoppen met focussen op Trump. Het goede nieuws daarbij is dat er intern in Europa veel meer potentieel is om beter te doen dan de schade die Trump ons kan aandoen. Binnen de Europese markt zijn er nog altijd heel veel handelsbarrières die de handel in de regio afremmen. Volgens het Draghi-rapport zou de economische activiteit in de Europese Unie 10% hoger kunnen liggen door die barrières weg te werken. Voor België zou dat overeen komen met zo’n 65 miljard extra aan jaarlijkse economische activiteit. Voor heel de EU gaat het om bijna 1900 miljard euro. Dat potentieel is vele malen groter dan de mogelijke schade die Trump ons kan aandoen met zijn handelsoorlog.

Als de handelsoorlog voor Europa eindelijk de (al lang noodzakelijke) wake-upcall is om de eigen economie structureel te versterken, onder meer via een echte interne markt met veel minder hindernissen, een eengemaakte kapitaalmarkt, meer samenwerking op het vlak van innovatie, minder regulering en administratieve lasten … dan heeft Europa alles in eigen handen om hier sterker uit te komen. Dat daar vooralsnog veel te weinig werk van gemaakt wordt, zou voor veel meer ophef moeten zorgen dan de vraag of we al dan niet de handelsoorlog verliezen.   

De Pen – Bart Van Craeynest – Hoofdeconoom VOKA